Jak bronić swoich praw i wolności ?

Kompetencje i środki działania rzecznika praw obywatelskich zostały określone bardzo szeroko i elastycznie. Po zapoznaniu się ze skierowanym wnioskiem, rzecznik praw obywatelskich może podjąć zgłoszoną sprawę lub nie, ale w tym drugim przypadku musi o tym powiadomić wnioskodawcę i osobę, której sprawa dotyczy. Może on również poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących środków działania lub przekazać sprawę innemu właściwemu organowi. W wypadku stwierdzenia naruszenia praw i wolności obywatelskich, rzecznik praw obywatelskich ma m.in. prawo: zbadać każdą sprawę na miejscu, żądać złożenia wyjaśnień lub przedstawienia aktu każdej sprawy (prowadzonej np. przez organy administracji państwowej, organy organizacji spółdzielczych, społecznych, zawodowych itp.), zlecać przeprowadzenie ekspertyz i opinii, zaskarżyć decyzje sądu administracyjnego (sądownictwo administracyjne). Może on również wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie zgodności aktu prawnego z konstytucją lub z ustawami lub też do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały dot. interpretacji przepisów prawnych budzących wątpliwości. Istotną funkcją rzecznika praw obywatelskich jest wpływanie na poprawę przestrzegania prawa przez organy państwa. W tym celu przedstawia on sejmowi i senatowi coroczne sprawozdania ze swej działalności wraz z uwagami i wnioskami dot. stanu przestrzegania praw i wolności obywateli.